Nazwa i pochodzenie chagi 

Błyskoporek podkorowy, którego nazwa handlowa brzmi chaga, po raz pierwszy został przebadany i opisany w 1801 roku przez dwójkę mykologów Christiaana Hendrika Persoona i Erika Achariusa. W łacinie używano nazwy Inonotus obliguus. Polską nazwę nadał mu dopiero w 2003 roku Władysław Wojewoda, specjalista w zakresie botaniki i mykologii. Chaga ze względu na swój specyficzny wygląd określana była również jako guz brzozowy, czarna huba czy huba ukośna. 

Grzyb jest znany od 4 tys. lat.  Wzmianki o nim możemy znaleźć w księdze Shen Nong Ben Cao Jing, którą określa się jako jedną z trzech, która zapoczątkowała Tradycyjną Medycynę Chińską. 

Owocnik błyskoporka występuje w dwóch formach. Popularnej bezpłciowej i w formie płciowej, która występuje tylko na obumarłych drzewach i jest owocnikiem jednorocznym. Forma płciowa kształtem przypomina hubę. Wygląd formy bezpłciowej może nam się kojarzyć z wielką brodawkę. Chaga jest mocno wrośnięta w drzewo, jej narośl jest twarda i wygląda jakby była zwęglona, osiąga średnicę nawet 60 cm. W miejscu porośnięcia pień drzewa jest często wybrzuszony. 

 Źródło: flickr.com

 

Klasyfikacja biologiczna grzyba chaga

Domena	Eukarionty
Królestwo	Grzyby
Gromada	Workowce
Klasa	Pieczarniaki
Rząd	Szczeciniakowce
Rodzina	Szczecinakowate
Rodzaj	Błyskoporek
Gatunek	Błyskoporek podkorowy

 

Charakterystyka i występowanie błyskoporka 

Chaga jak większość grzybów witalnych w Polsce, podlega częściowej ochronie gatunkowej i jak m.in. lion’s mane czy reishi jest wpisana na Czerwoną listę roślin i grzybów Polskich. Lista ta jest zbiorem taksonów zagrożonych wyginięciem lub które już wyginęły. 

Najczęściej występuje w lasach liściastych, na półkuli północnej. Przywędrowała do nas z syberyjskiej części Rosji i północnych regionów Chin, gdzie nazywana była “grzybem nieśmiertelności”. Warto wspomnieć, że w dawnej Rosji chaga była również używana podczas rytuałów szamańskich. W Polsce możemy ją spotkać na brzozach. Istnieją kraje, w których chaga uznawana jest jako grzyb jadalny, jednak w Europie posiada status grzyba niejadalnego. 

Chaga jest grzybem pasożytniczym, na drzewie rozwija się wiele lat i powoduje jego obumarcie. Stąd wzięła się jej nazwa – guz brzozy. Wybrane drzewa są często pryskane środkami grzybobójczymi, które mają uchronić drzewo przed grzybem. 

 

Skład i wartości odżywcze chagi 

Błyskoporek podkorowy zaliczany jest do Super Foods. Jest to naturalna żywność bogata w składniki odżywcze, która ma korzystnie działanie na nasz organizm. Chaga to prawdziwa skarbnica składników odżywczych. Możemy w niej znaleźć: 

• Betulinę i kwas betulinowy. Betulina należy do organicznych związków chemicznych z grupy triterpenów.  Występuje w znacznych ilościach w białej korze brzozy

• Kwas foliowy i kwas panteonowy

• Fitosterole 

• Polisacharydy, głównie w postaci β-glukanów, które budują chitynowe ścianki grzyba

• Enzym dysmutazy ponadtlenkowej, chroniący nasz organizm przed wolnymi rodnikami

• Aminokwasy, z których warto wymienić tryptofan, glicynę oraz cysteinę

• Melaninę, najważniejszy barwnik, odpowiadający za pigmentację organizmów

• Minerały takie jak wapń, miedź, żelazo, cynk, potas

Dzięki tym składnikom chaga oddziałuje na nasz cały organizm.  

Błyskoporek podkorowy jest skarbnicą antyoksydantów. Według skali O.R.A.C. (Oxygen Radical Absorbance Capacity) będącą metodą pomiarów zdolności antyoksydacyjnych produktów, chaga jest na szczycie tego zestawienia.  

Źródło: alaskachaga.us

Badania naukowe z chagą

Główną właściwością chagi jest korzystne działanie na układ odpornościowy, trawienny i pracę wątroby. Większość badań naukowych była przeprowadzona na modelach zwierzęcych i izolowanych komórkach. Ilość badań na ludziach, póki co nie jest wielka, ale aktualne prace naukowe każą nam z optymizmem patrzeć na potencjał działania chagi w przypadku wielu chorób. 

 

Wykorzystywanie chagi w leczeniu nowotworów 

Rak jest jedną z głównych przyczyn zachorowalności i śmiertelności na całym świecie. Podczas gdy odkrywanie nowych terapii i zapewnienie odpowiedniej opieki chorym na raka jest bardzo ważne, zaniedbaliśmy inny bardzo ważny aspekt – zapobieganie. Grzyby witalne mają ugruntowaną historię stosowania w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej i Rosyjskiej. Ekstrakty z chagi wykazują silne działanie przeciwnowotworowe i były już stosowane w leczeniu raka w kilku krajach. Mechanizmy działania i rzeczywisty skutek leczenia nie jest jeszcze do końca poznany.  

W niniejszym badaniu zbadano wpływ ciągłego przyjmowania wodnego ekstraktu z błyskoporka podkorowego na supresję guza. Badanie trwało przez 3 tygodnie, u myszy którym codziennie podawano ekstrakt stwierdzono 60% redukcję guza, a u myszy z przerzutami liczba guzków zmniejszyła się o 25% w porównaniu z grupą kontrolną. Co ciekawe, spożycie chagi zmniejszyło masę ciała u myszy w średnim wieku i zwiększyło temperaturę ciała w odpowiedzi na zmianę światła na ciemność. Odkrycia te sugerują, że ekstrakt z grzyba może być stosowany jako naturalny środek na supresję raka poprzez promowanie metabolizmu energetycznego. 

Oprócz obiecujących efektów w hamowaniu rozwoju nowotworów, metabolity z grzyba wykazują również potencjał immunomodulacyjny w przywracaniu odporności i ochronie przed wrzodziejącym uszkodzeniem przewodu pokarmowego spowodowanym chemioterapią. (1, 2)

 

Zapalenie wątroby 

Schorzenie może występować w postaci przewlekłej lub ostrej. Jest stanem zapalnym, który spowodowany jest najczęściej obecnością wirusów w organizmie, złą dietą lub nadmiernym spożywaniem alkoholu. Niezależne badania dowiodły, że frakcje wodnego ekstraktu chagi wykazywały działanie wirusobójcze w stosunku do wirusa zapalenia wątroby typu C. 100-krotnie zmniejszały jego właściwości infekcyjne w ciągu 10 minut. Przeciwwirusowe działanie ekstraktów z grzybów objawia się po zastosowaniu profilaktycznym (24 godziny przed infekcją) i terapeutycznym (podczas infekcji komórek nerkowych zarodków świńskich). (3)

 

Chaga jako pomoc w leczeniu cukrzycy 

Cukrzyca to zaburzenie metaboliczne spowodowane podwyższonym poziomem glukozy we krwi, w ostatnich latach nieustannie wzrasta ilość przedwczesnych zgonów spowodowanych tą chorobą. Jeśli nie jest odpowiednio leczona, może prowadzić do powikłań zagrażających życiu i zdrowiu. Badania wykazały, że cukrzycę można leczyć i zapobiegać, stosując odpowiedni styl życia, który obejmuje m.in. zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną. 

Analiza miała na celu zbadanie działania polisacharydów znajdujących się w błyskoporku na myszy z cukrzycą typu 2. Wyniki pokazały, że myszy, które przyjmowały polisacharydy miały obniżony poziom glukozy i polepszoną jej tolerancję, zwiększony poziom glikogenu w wątrobie, a także obniżony poziom tkanki tłuszczowej i masy ciała. Polisacharydy grzybowe działają również jako prebiotyki i modulują skład naszej mikroflory jelitowej. (4, 5, 6) 

 Źródło: flickr.com

Przeciwzapalne działanie chagi 

Niniejsze badanie miało na celu zbadanie przeciwzapalnego działania ekstraktu chagi, zostało przeprowadzone metodą in vivo oraz in vitro. Wyniki badań dowiodły, że ekstrakt hamuje produkcję tlenku azotu, działa przeciwbólowo, ochrania komórki przed wolnymi rodnikami, zmniejsza stres oksydacyjny. Poprzez tworzenie cytokin – białek regulujących układ odpornościowy, chaga stymuluje białe krwinki, które są niezbędne do zwalczania szkodliwych bakterii lub wirusów. (7, 8, 9)

 

Wpływ chagi na pamięć i zdolności wysiłkowe 

Badanie z 2011 roku było przeprowadzone na myszach cierpiących na amnezję. Zaobserwowano, że codzienne przyjmowanie ekstraktu chagi znacząco poprawiło pamięć i zdolność uczenia się. Odnotowano również wzrost poziomu acetycholiny.  

Kolejne badanie przeprowadzono na 64 myszach i trwało 14 dni. Grupa, która przyjmowała ekstrakt z grzyba wydłużyła czas pływania w teście wodnym, stwierdzono także zwiększoną zawartość glikogenu w mięśniach i wątrobie, oraz mniejszy poziom kwasu mlekowego w surowicy. Każe nam to sądzić, że chaga może wpływać na uczucie zmęczenia oraz na naszą energię.  (10, 11)

 

Zastosowanie i przyjmowanie chagi 

Najsłynniejszy sposób przyjmowania błyskoporka to napary, które były przyrządzane już w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Według wierzeń napój zwiększał odporność, poprawiał samopoczucie, leczył dolegliwości żołądkowe i działał przeciwzapalnie. Na rynku możemy spotkać chagę w płynnym ekstrakcie, kapsułkach, tabletkach, występuję jako pokruszona grzybnia, jednak najpopularniejsza jest wersja w proszku. Proszek ma słodkawy posmak, należy zalać go wrzątkiem i zostawić na ok 15 minut.  

W przypadku błyskoporka w małych kawałkach, należy zalać go wodą i gotować ok 20 minut. Takie kawałki można zaparzać nawet kilka razy, do momentu gdy napar straci naturalny brunatny kolor.  

Największą korzyść przynosi stosowanie chagi każdego dnia. Tak jak w przypadku innych grzybów witalnych warto robić sobie co jakiś czas przerwy, najczęściej po 3 miesiącach stosowania zmieniam go na inny grzyb witalny. Dawkę i porę przyjmowania należy dobrać indywidualnie. Można go łączyć z innym grzybami, a także z aronią, liśćmi zielonej herbaty i miodem, który zapewnia dodatkową ochronę układu odpornościowego. 

 

Skutki uboczne i środki ostrożności w przypadku suplementacji błyskoporka podkorowego 

Zdecydowaną zaletą przyjmowania chagi jest brak skutków ubocznych. Nie stwierdzono praktycznie żadnych nieprawidłowości i niepożądanych działań w przypadku zdrowych osób. Istnieją źródła, które każą jednak ograniczyć przyjmowanie chagi jeśli stosujemy leki immunologiczne, leki te najczęściej są podawane po przeszczepach. Ze względu na niewystarczającą ilość badań klinicznych wśród kobiet w ciąży i karmiących piersią, w tym przypadku lepiej poczekać ze stosowaniem błyskoporka. 

 Źródło: flickr.com

Moja opinia na temat chagi 

Bez wątpienia chaga jest grzybem, po który warto sięgnąć. Jego tradycja stosowania jest bardzo długa, w ostatnich latach powstała ogromna ilość badań naukowych które potwierdzają jego skuteczność działania. Nie jest to tak popularny grzyb jak soplówka jeżowata, ale bez wątpienia zyskuje coraz większą sławę.  

 

Jeśli spodobał Ci się artykuł podziel się nim ze znajomymi oraz odwiedź ogrzybach.pl w innych miejscach. Znajdziesz nas na instagramie oraz facebook’u.

 

#ogrzybach – wszystkie grzybki w jednym miejscu!